De grafschilderingen van Toetanchamon

Home  |  Zoeken  |  Contact  |  Site index

Osirismythe

Bensweb > Toetanchamon > Osirismythe
   

De belangrijkste god was de zonnegod (Re), schenker van leven. Hij schiep twee andere goden door hen uit te spuwen. Dat waren Sjoe, de god van de lucht, en Tefnet, de Godin van de regen. Deze schiepen op hun beurt twee kinderen, Geb, de aardgod en Noet, de hemelgodin. Zij kregen vier kinderen: Osiris, zijn vrouw Isis, Seth en diens vrouw Nephtys. Deze goden vormen samen de Grote Enneade (negental) van Heliopolis, de belangrijkste groep van goden in het Egyptische pantheon.

De goden en godinnen Osiris, Isis, Seth en Nephtys zijn tevens de belangrijke goden die een hoofdrol hebben in de zogenaamde Osirismythe. Deze mythe had een grotere invloed dan enig andere in de mythologie op de gedachtewereld van de Egyptenaren.

Zoals gezegd was de Egyptische mythologie er niet één in strakke stramienen. Verhalen werden door de tijd heen naar omstandigheden aangepast, zodat de mythes van tijd tot tijd konden verschillen. De dodengod Osiris speelt in dit werkstuk een zodanig belangrijke rol, dat het toch enigszins noodzakelijk is om deze mythe te behandelen. Er is geen compleet verhaal uit de Egyptische periode bewaard gebleven dat genoeg samenhang vertoont. De enig samenhangende versie van de Osirismythe kennen we van Plutarchus, een Griekse schrijver die leefde in de eerste eeuw na Christus. Nu volgt een verkorte versie van de Osirismythe volgens Plutarchus:

Seth was jaloers op zijn oudere broer Osiris en wilde zijn koningsschap. om dat te verkrijgen was hij naar Memphis gekomen om de festiviteiten bij te wonen ter ere van Osiris' terugkomst naar zijn koninkrijk. Hij had de afmetingen van Osiris weten te bemachtigen en had een lijkkist laten vervaardigen met exact dezelfde afmetingen. Na 72 handlangers bijeen vergaard te hebben bood hij zijn broer een banket aan. Tijdens het banket liet hij de prachtig vervaardigde lijkkist aanvoeren. Hij vertelde Osiris dat de kist z6 precies was gemaakt dat weinigen er in pasten. Als grap verklaarde hij dat hij de kist aan diegene zou geven wiens lichaam er exact inpaste. Ook Osiris wilde zijn geluk beproeven en nam plaats in de kist. Zodra hij goed en wel in de kist lag schoten de handlangers toe en sloten de kist zorgvuldig met spijkers en lood. Vervolgens gooiden ze de kist in de Nijl. De kist werd door de Nijl naar zee gevoerd en belandde aan de kust in Byblos, in het zuiden van het huidige Libanon. Daar kwam de kist aan de voet van een Tamarisk(soort boomheester) te liggen, die vlakbij het strand stond. De boom groeide zo snel dat de kist weldra geheel door de boomwortels werd omsloten en aan het zicht werd onttrokken. Op een dag liet de koning van Byblos de boom omhakken om hem als steunpilaar te gebruiken in zijn paleis. Toen dit gebeurde gaf de boom zo'n verfijnde geur af dat dit ter ore kwam aan Isis, die hier meteen de reden van vermoedde. Ze haastte zich naar Byblos. Daar kreeg ze van de koningin haar pasgeboren zoon. Ze adopteerde hem en hij zou onsterfelijk zijn geweest als de moeder niet de betovering had verbroken door haar geschreeuw toen Isis de baby baadde in zuiverende vlammen. Om haar te kalmeren maakte Isis de ware reden van haar komst bekend. Toen werd Isis naar de boomsstam gebracht waaruit ze de lijkkist tevoorschijn haalde, hem badend in tranen. Snel keerde ze naar Egypte terug en verstopte de kist in de moerassen van Buto. Bij toeval echter ontdekte Seth het lichaam van zijn broer. Hij scheurde het lijk in veertien stukken en verspreidde die over het gehele land.

Isis zocht onvermoeid heel Egypte af naar de overblijfselen van haar echtgenoot, die ze allemaal vond, op de fallus na, die was opgegeten door een Nijlkrab. De godin reconstrueerde het lichaam van Osiris door de fragmenten aan elkaar te leggen. Daarna voerde ze voor de eerste keer in de geschiedenis de balsemrites uit, waarna de vermoorde god weer het eeuwige leven had. In Egypte had men altijd gedacht dat het eeuwige leven afhing van de mate waarin het lichaam werd gepreserveerd. Isis werd---bij de balseming geassisteerd door Nephtys, Anoebis, Thoth-en Horus. Nephtys, de vrouw van Seth, had hem verlaten en zich tegen de tirannie van Seth gekeerd zoals de meeste andere goden ook hadden gedaan. Nephtys had geen kinderen gekregen van Seth. Om toch een kind te kunnen krijgen, had ze Osiris dronken gevoerd. Het resultaat was Anoebis.

Zoals Nephtys en Isis het lichaam van hun broer hadden beschermd, zo waakten 'de tweelingen', zoals ze vaak worden genoemd, ook over de lichamen van de doden die door de begrafenisrites Osirissen waren geworden. Isis kwam door magie in verwachting van Osiris. Ze kreeg een te vroeg geboren zoon Horus op een drijvend eiland in de moerassen niet ver van Buto. Uit angst voor Seth werd Horus in afzondering opgevoed. Zo werd Horus grootgebracht in het moeras waar zo af en toe Osiris verscheen om hem te onder~ richten in de vechtkunst om zo eens Seth te overwinnen en de troon te heroveren en de moord op zijn vader te wreken. Op een dag had Isis Horus in het moeras achtergelaten om te gaan bedelen, daar ze geen bron van inkomsten had. Seth, die de vorm van een slang had aangenomen, heeft toen Horus gebeten, die doodziek werd. Toen Isis terugkeerde was ze wanhopig en wist niet wat ze moest doen. Haar man was dood en haar broer keerde zich tegen haar. Eerst richtte ze zich tot de aardse mensen, maar die wisten geen oplossing. Vervolgens richtte ze zich tot Re, de hoogste der goden. Die stuurde met z'n zonneboot de god Thot langs. Thot beloofde haar dat als Horus niet zou genezen de zon stil zou blijven staan, er geen eten zou zijn, de duisternis zou intreden en de bronnen zouden opdrogen. Deze betovering van Re ontkrachtte het gif en Isis en de moerasbewoners schreeuwden het uit van vreugde. Thot gaf hierna Horus aan de moerasbewoners met de boodschap dat zij nu voor hem moesten zorgen. Re en Osiris zouden over hem waken en Isis zou zijn cult over het land verspreiden. Thot keerde terug naar Re en vertelde dat zijn zoon was gered.

Dit verhaal maakte veel indruk op de Egyptenaar en symboliseert de verhoudingen tussen de farao en Re en de mensen. De farao was immers de belichaming van Horus op aarde en Re stelde belang in het welzijn van z'n zoon, de farao. Het was de plicht van de mensen de farao te respecteren, hem lief te hebben en zoveel mogelijk te beschermen. Als de farao wat overkwam, zou Re kwaad kunnen worden en zou de zon stilstaan en doven, waardoor al het leven zou verdwijnen.

Het vervolg van de Osirismythe gaat over de strijd tussen Seth en Horus om de troonopvolging. Seth beroept zich op z'n vaardigheden en Horus op zijn bloedverwantschap als zoon van Osiris, de vorige koning. De strijd gaat door tot Seth de beslissing wil laten voorleggen aan het tribunaal der goden. Osiris wordt eerst voor het tribunaal gebracht,' maar wordt uitstekend verdedigd door Thot, zodat de beslissing in het voordeel van Horus uitvalt. Seth laat dan Horus dagen. Het gerechtshof kan geen eenduidige mening vormen, omdat ze telkens van oordeel verandert naar gelang de laatste spreker. Het onderzoek gaat 80 jaar door zonder dat er een eenduidig oordeel wordt geveld. De meeste goden zijn het wel met Horus eens, maar Re, de voorzitter, stemt vóór Seth omdat hij de zoon is van Noet. Verschillende goden worden voor het gerecht gehoord maar telkens is er onenigheid. Isis wordt op een moment uit het tribunaal gestoten en daarom wordt het tribunaal naar een eiland overgebracht. Isis echter weet door list het eiland te betreden en laat vermomd, Seth een uitspraak doen, die in het voordeel is van Horus. Re is het nu hier ook mee eens. Seth geeft het echter niet op en verzoekt het tribunaal dat het geschil moet worden beslecht door zichzelf in nijlpaarden te veranderen. Degene die het eerst binnen drie maanden boven water zou komen zou de verliezer zijn. Ook hier weer volgen intriges en vals spel en de beslissing wordt weer uitgesteld. Uiteindelijk, na veel strijd stelt Thot voor de zaak aan Osiris voor te leggen om het uiteindelijke oordeel te vellen.

Natuurlijk beslist Osiris de strijd in voordeel van zijn zoon Horus, die zo lang slecht behandeld is. Hij beroept zich op zijn macht als god van de mensen en de doden. Re reageert woedend, want als hij er niet was geweest waren zij er ook niet geweest. Osiris wordt eveneens kwaad en zei dat van nu af aan iedereen, goden, sterren, ambtenaren en gewone mensen, uiteindelijk naar het Westen, het land der doden gaan en dan voor het gerecht van Osiris moeten verschijnen. Gesteund door deze uitspraak beslist het tribunaal in het voordeel van Horus en is de jarenlange strijd beslist. Seth, die zijn verlies niet wil toegeven, wordt geketend voor het tribunaal gebracht. Zijn leven wordt gespaard op voorwaarde dat hij als God van storm en wind de boot van Osiris voort laat gaan.

Horus' troonopvolging wordt nu hersteld en hij wordt heerser van de twee Egyptes. Er breekt nu een rustige tijd aan waarin Egypte werd geregeerd door Horus, die altijd de nationale god van Egypte blijft en de voorvader van de farao's, die allen de titel van 'de levende Horus' dragen.

Volgende pagina...

           
Deze site is gemaakt door B.J. Hilgers
Schrijf a.u.b. in het gastenboek.
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 21.05.2002

Home  |  Zoeken  |  Contact  |  Site index