 |
Op deze wand bevindt zich een gedeelte uit het onderwereldboek
"Amduat" en wel gedeeltes
van het eerste uur van de Amduat.
Dit onderwereldboek was gebaseerd op het geloof dat de Zonnegod
gedurende de tijd tussen zonsondergang en zonsopgang, als de zon
onzichtbaar was, zijn reis voortzette onder de aarde. Gedurende deze
tocht bezocht hij de gebieden van de doden en voerde hij strijd met
allerlei demonen die zijn tocht wilden belemmeren opdat hij niet
opnieuw over de aarde zou kunnen gaan.
Bij
Toetanchamon's schildering is slechts een gedeelte afgebeeld van de Amduat.
Oorspronkelijk bestaat de Amduat uit
twaalf gedeelten die overeenkomen met de twaalf uren die de God
onder de aarde zou doorbrengen. De schildering bevat de eerste
gedeelten van het eerste uur.
Elk uur is horizontaal verdeeld in drie registers. Het middelste
register laat meestal de zonnebark zien waarin de zonnegod de
ochtendzon tegemoet vaart. De beide andere registers bevatten de
wezens die de zonnegod ontmoet en de gebeurtenissen die zich tijdens
zijn nachtelijke reis afspelen. Het eerste uur is zeer verschillend
van de volgende uren omdat het boven- en onderregister in dit uur
godentabellen bevatten die gelden voor het hele boek. De beide
registers zijn horizontaal verdeeld in 3 regels van 14 vakken. Ze
geven tezamen plaats aan 84 goden. Op de grafschildering uit
Toetanchamon's graf zijn alleen de eerste 2 goden van elk van de 6
regels afgebeeld. Per register zijn ze naast elkaar geplaatst, in
plaats van onder elkaar. Afbeeldingen uit het middelste register
zijn boven deze godentabel geplaatst. Zo bevat de schildering op een
kunstige manier het daadwerkelijk begin van het onderwereldboek
en van elk register.
Rechtsboven
op de westwand bevinden zich in een kader vijf goden. Ze
behoren tot de normale bemanning1 van de zonnebark
gedurende de uren van de nacht, behalve Maat, de meest
rechtse godin. Zij is één van de godinnen der waarheid, die voor
het bewaren van de orde verantwoordelijk is en zorg droeg voor de
gerechtigheid. Doordat deze godinnen der waarheid de zonnebark
trekken, zal de reis voorspoedig verlopen en zal de bark niet ten
prooi vallen aan de overal loerende chaos gedurende zijn reis door
de onderwereld.
Hieronder de namen van de goden en godinnen van
rechts naar links, samen met de hiërogliefen, transcriptie en
vertaling:
1 |
 |
m;'t |
Maat |
De godin van gerechtigheid en
orde. Zij staat sinds het Oude Rijk Osiris terzijde tijdens
het laatste oordeel van de doden. |
2 |
 |
nb.t wj; |
|
"Heerseres Van de
zonnebark", Hathor, huis van Horus, de godin van het
Westen. |
3 |
 |
hr |
Horus |
De zoon van Osiris en 'vader' der
farao’s. |
4 |
 |
k;sju |
Kashu |
Leider van de zonnebark, vaak aan
het roer van de zonnebark. |
5 |
 |
nhs |
Nehes |
De 'uitkijk'-god op de nachtbark. |
Dit godental helpt de zonnegod dus tijdens zijn
reis. De complete bemanning van de zonnebark bestaat gewoonlijk uit
8 goden en godinnen, die ook in het eerste uur van de Amduat van
Thoetmoses III staan afgebeeld (zie afb. 7). Hieronder volgt deze
complete bemanning van links naar rechts:
a. |
Upuaut |
"de wegopener" |
Sia
en Hu zijn de goden die de zonnegod helpen met het herscheppen
van de wereld tijdens zijn reis. Elke nacht wordt de wereld
herschapen door de uitspraken van de zonnegod. |
b. |
Sia |
de god van inzicht |
c. |
Hathor |
de heerseres van de zonnebark |
d. |
Horus |
de zoon van osiris |
e. |
Stier van Maat |
bijnaam van Thot |
f. |
Nehes |
de uitkijkgod op de nachtbark |
g. |
Hu |
god van het scheppende woord |
h. |
Kashu |
Leider van de zonnebark |
Linksboven
bevindt zich in een kader de zogenaamde "Chepriboot".
In het midden van de boot is de zonnegod afgebeeld als
mestkever ook wel scarabee genoemd. De scarabee is symbool
van het steeds herboren worden van de zonnegod, omdat de Egyptenaren
dachten dat de scarabee zonder tussenkomst van het andere geslacht
voor nageslacht kon zorgen. Dit kwam doordat de mestkever een
mestbal met zich meerolt als een soort voedselvoorraad. De vrouwtjes
leggen ook hun eitjes in zulk soort mestballen, die hierin worden
'uitgebroed'. De Egyptenaren dachten dus dat de mestballen altijd
eitjes konden bevatten en de scarabee geslachtloos was, want zowel
het mannetje als het vrouwtje rollen mestballen met zich mee. De
scarabee werd daarom symbool van het uit zichzelf ontwakend leven.
De zon werd ook telkens opnieuw geboren na de nacht, zodat de
scarabee vaak gepersonifieerd wordt met de zonnegod.
Aan weerskanten wordt de zonnegod geprezen door Osiris.
De rietboot heeft een oog op de boeg. Het is het oog van Re.
Dit is afkomstig uit een mythe die al uit het Oude Rijk stamt. In de
mythe stuurt Re zijn oog naar de aarde om toe te zien dat de
aardbewoners niet tegen hem in opstand komen, daar zij ontevreden
waren. Zo werd het oog symbool voor de zonnegod Re. Het wakende oog
van Re was ook symbool voor de dagelijkse zonnevaart, geobjectiveerd
door de boot des daags, terwijl het andere oog symbool was voor de
boot des nachts. Overigens ontbreekt het oog op de boeg van de
barken van de complete exemplaren van de Amduat. De tekenaars hebben
ze vermoedelijk zelf toegevoegd. De voorganger van Toetanchamon
Echnaton, kan hier zijn invloed hebben doen gelden, daar in zijn
verering van Aton, de zon een overheersende rol speelde.
De nachtboot laat de zonnegod zien voordat hij
zich in een god verandert in de vorm van een ram, zo blijkt
duidelijk uit de complete
tekst. De scarabee symboliseert de dagvorm van de zonnegod,
terwijl de ramsgedaante de nachtvorm van de zonnegod is. Osiris, als
koning van het dodenrijk of onderwereld, begroet hem in dubbele
gedaante.

Het onderste gedeelte van de schildering op de
westwand bevat gedeelten van de godentabellen uit het eerste
uur. In de complete exemplaren bevinden de godentabelen zich in het
boven- en onderregister. Elk register bevat twee groepen goden van
negen en twee groepen godinnen van twaalf. Boven elke godengroep
staat een titel waarin hun taak en functie wordt beschreven. Deze
groepentitels zijn net als de meeste verklarende teksten in het rood
geschreven.
Voorbeelden van groepentitels zijn:
De namen der goden, die Re aanbidden. De namen
der goden, die de grote god begeleiden. De namen der godinnen,
die de duisternis in de onderwereld verlichten.
De aanhef in de groepstitels "De namen der
goden, die ... laten zien dat het bij de godentabellen op de namen
aankomt. De afbeeldingen dienen slechts als ondersteuning. De goden
hebben de gedaante van mannelijke mantelbavianen. In de
godencatalogus in de voorkamer van het graf van Thoetmoses III staat
voor elke groepstitel zelfs het woordje "kennen", dat het
aspect kennis van deze godentabellen extra onderstreept. De
godentabellen vatten de goden voor de hele onderwereld samen. Ze
bevatten o.a. de uurgodinnen en de godinnen die licht geven in de
duisternis van de onderwereld. De apengoden vormen hierop een
uitzondering, zo blijkt ook uit de groeptitels. Zij behoren aan de
ingang van de onderwereld en begroeten de zonnegod bij het betreden
van de onderwereld.
Bavianen worden vaker afgebeeld terwijl ze
de zonnegod groeten. Dit komt omdat de oude Egyptenaren hadden
opgemerkt dat sommige dieren, zoals de egel en de baviaan, de
opkomende zon met opwinding begroetten, wat vaak gepaard ging met
doordringend gekrijs. Hierdoor associeerden ze deze dieren met de
zon en daardoor ook met de zonnegod.2
De groepstitel waaronder de zes rechtse apengoden
vallen en die in de complete exemplaren in het bovenregister horen
luidt:
De namen der goden in de onderwereld, die de
grote Ba (geest) van de zonnegod openen.
De groepstitel van de zes linkse apengoden, die in
de complete versie in het onderste register horen luidt:
De namen der goden, die voor Re zingen,
wanneer hij de onderwereld binnengaat.
________________
1 |
In de oudste versie van de
Amduat uit het graf van Thoetmoses III is in het eerste uur de
zonnebark nog met volledige bemanning afgebeeld. In de jongere
versies in de graven van Amenhotep II, Toetanchamon en Aï is
de zonnebark verdwenen evenals Auf (de zonnegod) zelf, samen
met een gedeelte van de bemanning. In de 19e dynastie duikt de
godenbark weer op in het graf van Sethi I. Bij de versie van
Amenhotep II en bij Toetanchamon zijn de zonnebark-bemanningen
exact hetzelfde en staan de godennamen vermeld in
hiërogliefen. Bij Amenhotep's versie echter is alleen Maät
afgebeeld, terwijl bij Toetanchamon's versie alle goden zijn
afgebeeld. Dit duidt weer op een mogelijke beschadiging van de
papyrus, waarvan de Amduat werd nageschilderd. Bij
Toetanchamon hebben de grafmakers waarschijnlijk zelf de
afbeeldingen weer aangevuld. Amenhotep's graf is ongeveer 80
jaar ouder en het is goed mogelijk dat Amenhotep's graf als
voorbeeld gediend heeft voor Toetanchamon's graf. |
2 |
M.V. Seton-Williams, Het goud
van Toetanchamon (Alphen a/d Rijn 1983) pag. 145 |
Volgende pagina... |